สืบเนื่องจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่จังหวัดอิชิคาวะในช่วงวันปีใหม่ที่ผ่านมา (1 ม.ค 2024) ทุกคนก็คงจะเห็นข่าวประกาศเตือนแผ่นดินไหวและสึนามิตามสื่อญี่ปุ่นมากมาย ดังนั้นเพื่อให้ทุกคนได้เข้าใจกันมากขึ้น วันนี้เราจึงขอมาแชร์ความรู้เกี่ยวกับระดับความรุนแรงของแผ่นดินไหวและการประกาศเตือนภัยสึนามิของญี่ปุ่นซึ่งไม่เหมือนที่ไหนในโลก! อีกทั้งในช่วงตอนท้ายยังมีทริคสำหรับเอาไว้รับมือช่วงภัยพิบัติแบบนี้มาแชร์ให้ทุกคนได้อ่านกันค่ะ
“ชินโดะ” มาตรวัดแผ่นดินไหวที่ไม่เหมือนใครของญี่ปุ่น
ในอดีตเราประเมิณความรุนแรงของแผ่นดินไหวจากความรู้สึกและการสังเกตสภาวะรอบตัว แต่ในช่วงเมษายน ปี ค.ศ 1996 ก็ได้เริ่มมีการนำ “เครื่องวัดความรุนแรงแผ่นดินไหว” มาใช้ กระทั่งต่อมากรมอุตุวิทยาญี่ปุ่นก็ได้คิดค้นมาตรา ชินโดะ (震度) หรือ Japan Meteorological Agency Seismic Intensity Scale ขึ้นมาใช้ ซึ่งเป็นมาตราวัดระดับความสะเทือนของแผ่นดินไหวเฉพาะของญี่ปุ่น ถูกพัฒนาขึ้นจากการเก็บข้อมูลค่าความสะเทือนตามจุดต่าง ๆ ทั่วประเทศ โดยมีค่าจากเครื่องวัดของกรมอุตุวิทยา หน่วยงานเอกชน และสถาบันวิจัยแห่งชาติเพื่อวิทยาศาสตร์โลกและการป้องกันภัยพิบัติ
อ่านมาถึงตรงนี้แล้วเพื่อให้เข้าใจได้ง่ายขึ้น เรามาดูตารางเทียบต่อไปนี้ว่าความรุนแรงเท่านี้คือไหวประมาณเท่าไร แล้วมีผลกระทบต่อตัวเองและสิ่งรอบข้างอย่างไรบ้าง
ตารางแสดงระดับความรุนแรงของการสั่นไหว
| ระดับความแรง | ค่าที่วัดได้ | การรับรู้ทางกาย | ผลกระทบภายในอาคาร | ผลกระทบกลางแจ้ง |
|---|---|---|---|---|
| 0 | น้อยกว่า 0.5 | คนไม่รู้สึกถึงการสั่นแต่เครื่องสามารถตรวจจับได้ | – | – |
| 1 | 0.5 ขึ้นไปแต่น้อยกว่า 1.5 | คนที่อยู่ในบ้านเงียบ ๆ รู้สึกได้ถึงการสั่นไหวเล็กน้อย | – | – |
| 2 | 1.5 ขึ้นไปแต่น้อยกว่า 2.5 | -คนที่อยู่ในบ้านเงียบ ๆ รู้สึกได้ถึงการสั่นไหว -คนที่นอนหลับอยู่สามารถตื่นเพราะแรงสั่นได้ | วัตถุที่แขวนอยู่ เช่น โคมไฟระย้า มีการแกว่งเล็กน้อย | – |
| 3 | 2.5 ขึ้นไปแต่น้อยกว่า 3.5 | คนที่อยู่ในบ้านส่วนใหญ่รับรู้ได้ถึงการสั่น -บางคนที่เดินอยู่อาจรับรู้ถึงการสั่น -คนที่นอนหลับอยู่สามารถตื่นได้ | จานบนชั้นสั่นจนเกิดเสียง | สายไฟสั่นเล็กน้อย |
| 4 | 3.5 ขึ้นไปแต่น้อยกว่า 4.5 | ระดับที่คนแตกตื่น -คนที่เดินอยู่รับรู้ถึงการสั่นได้ทุกคน -คนที่นอนหลับอยู่ตื่นเพราะแรงสั่น | -สิ่งที่แขวนอยู่แกว่งไปมาอย่างหนัก -จานบนชั้น/โต๊ะสั่นจนเกิดเสียง -ของที่วางไว้ไม่มั่นคงมีโอกาสล้ม | -สายไฟสั่นอย่างหนัก -บางคนคนที่ขับรถอยู่อาจรู้สึกได้ถึงแรงสั่น |
| 5 弱 (5 -) | 4.5 ขึ้นไปแต่น้อยกว่า 5 | คนส่วนใหญ่เริ่มกลัวและหาที่จับ | -สิ่งที่แขวนอยู่แกว่งไปมาอย่างรุนแรง -เครื่องใช้บนโต๊ะ พวกจาน ชาม หรือหนังสือบนชั้นหล่นลงมา -สิ่งของที่วางไว้ไม่มั่นคงหล่นลงมา -เฟอร์นิเจอร์ที่ไม่ได้ยึดกับพื้นมีโอกาสเคลื่อน | -เสาไฟเริ่มสั่น *บางกรณีอาจเกิดกระจกหน้าต่างแตก -พบความเสียหายบริเวณถนน |
| 5 強 (5+) | 5 ขึ้นไปแต่น้อยกว่า 5.5 | คนส่วนใหญ่เคลื่อนไหวไปมาในสภาพที่ไม่ยึดอะไรไว้ได้ยาก | -เครื่องใช้บนโต๊ะ พวกจาน ชาม และหนังสือบนชั้นหล่นลงมาจำนวนมาก -ทีวีมีโอกาสหล่นลงมาจากตู้วาง -เฟอร์นิเจอร์ที่ไม่ได้ยึดกับพื้นล้ม | -กระจกหน้าต่างแตก -ผนังที่ไม่ได้เสริมความแข็งแรงอาจถล่ม -ตู้จำหน่ายอัตโนมัติที่ไม่แข็งแรงอาจมีล้มลงมา -คนขับรถได้ลำบากจนต้องหยุดจอด |
| 6 弱 (6-) | 5.5 ขึ้นไปแต่น้อยกว่า 6 | ยืนลำบาก | -เฟอร์นิเจอร์ที่ไม่ได้ยึดกับพื้นเคลื่อนที่ -ประตูอาจเปิดไม่ได้ | ผนัง/กระเบื้อง/กระจกหน้าต่างพังแตกลงมา |
| 6 強 (6+) | 6 ขึ้นไปแต่น้อยกว่า 6.5 | -ยืนไม่ได้ เคลื่อนที่ไม่ได้ คลานไม่ได้ -บางคนอาจมีปลิวจากแรงสะเทือน | -เฟอร์นิเจอร์ที่ไม่ได้ยึดกับพื้นเคลื่อนที่และล้มลงเป็นส่วนมาก | -ผนัง/กระเบื้อง/กระจกหน้าต่างพังแตก -อาคารหลายหลังถล่มลงมา -ผนังที่ไม่ได้เสริมความแข็งแรงถล่ม |
| 7 | มากกว่า 6.5 | -ยืนไม่ได้ เคลื่อนที่ไม่ได้ คลานไม่ได้ -บางคนอาจมีปลิวจากแรงสะเทือน | -เฟอร์นิเจอร์ที่ไม่ได้ยึดกับพื้นส่วนมากเคลื่อนที่ ล้มลง และบ้างก็ปลิวกระเด็นออก | -ผนัง/กระเบื้อง/กระจกหน้าต่าง พังเสียหาย -อาหารถล่มเป็นจำนวนมาก -ผนังที่เสริมความแข็งแรงก็ได้รับความเสียหายเช่นกัน |
ระดับการประกาศเตือนภัยสึนามิ
แน่นอนว่าสิ่งที่ตามมากับแผ่นดินไหวนั่นก็คือการเกิด สึนามิ โดยกรมอุตุวิทยาญี่ปุ่นได้จำแนกการประกาศเตือนภัยสึนามิ ไว้ 3 แบบ ดังนี้ค่ะ
| ชนิดการประกาศ | มาตรการประกาศ | ระดับความสูงของคลื่น | ความเสียหายที่คาดว่าจะเกิดกับการดำเนินการรับมือ |
|---|---|---|---|
| ประกาศเตือนภัยสึนามิครั้งใหญ่ | เมื่อความสูงสูงสุดของคลื่นเกิน 3 เมตร และกรณีเกิดแผ่นดินไหวใหญ่ | 3 เมตรจนถึงมากกว่า 10 เมตร | สึนามิถล่ม บ้านถูกทำลาย มีโอกาสคนติดอยู่ในกระแสน้ำวน หากอยู่บริเวณชายฝั่งให้รีบอพยพคนขึ้นที่ปลอดภัย |
| ประกาศเตือนภัยสึนามิ | เมื่อความสูงสูงสุดของคลื่นเกิน 1 เมตร แต่ต่ำกว่า 3 เมตร และกรณีเกิดแผ่นดินไหวระดับสูง | ตั้งแต่ 1 เมตร แต่น้อยกว่าหรือเท่ากับ 3 เมตร | สึนามิถล่มที่ราบต่ำ มีโอกาสคนจมน้ำ หากอยู่บริเวณชายฝั่งให้รีบอพยพคนขึ้นที่ปลอดภัย |
| ประกาศเฝ้าระวังสึนามิ | เมื่อความสูงสูงสุดคลื่น 0.2 เมตร แต่ไม่เกิน 1 เมตร | ตั้งแต่ 0.2 เมตร แต่ไม่เกิน 1 เมตร | แพเพาะเลี้ยงสัตว์ถูกพัด เรือเล็กมีโอกาสล่ม |
ข้อควรปฏิบัติเมื่อเกิดภัยพิบัติแผ่นดินไหวและสึนามิ
1. ตรวจสอบความปลอดภัยของตัวเอง
ซ่อนตัวอยู่ใต้โต๊ะ เตียง แล้วสังเกตรอบ ๆ
2. ดับไฟอย่างรวดเร็ว
สิ่งที่น่ากลัวสำหรับแผ่นดินไหวคือการเกิดเพลิงไหม้ หากคุณเริ่มรู้สึกถึงความสั่นไหวรอบ ๆ ให้รีบปิดพวกสิ่งที่ทำให้เกิดไฟอย่างแก๊สหุงต้มต่าง ๆ แต่หากเกิดเพลิงไหม้ให้รีบดับไฟทันที
3. เปิดประตู รักษาเส้นทางออกให้ดี
การสำรวจ ดูแล เส้นทางหลบหนีจากอาคารนั้นสำคัญมาก เพราะหากอาคารเป็นคอนกรีตมีโอกาสที่เมื่อเกิดแผ่นดินไหวอาจทำให้ประตูเปิดไม่ได้
4. เมื่อวิ่งหนีออกมาอย่าตกใจลนลาน
การสั่นไหวมักจะดำเนินไปประมาณ 1 นาที ดังนั้นอย่าตื่นตระหนกตอนหนี ตั้งสติ สังเกตสิ่งรอบตัวให้ดี เพื่อไม่ให้เกิดอุบัติเหตุระหว่างอพยพ
5. อยู่ห่างจากตรอก ซอยแคบ และระวังสึนามิ ดินถล่ม ให้ดี
กำแพง เสาไฟ หรือพวกตู้ขายอัตโนมัติมีโอกาสล้มลงมาได้ อีกทั้งเมื่อเกิดแผ่นดินไหวไม่ควรไปอยู่ใกล้น้ำ เพราะอาจเกิดเหตุสึนามิหรือดินถล่มได้
6. ถือสัมภาระให้น้อย และใช้วิธีเดินในการอพยพ
ไม่ควรใช้รถเพราะอาจไปขวางเส้นทางของรถกู้ภัยหรือดับเพลิงได้ สัมภาระก็ควรเก็บติดตัวไปให้น้อยที่สุดเพื่อความคล่องตัว
7. ให้ความร่วมมือด้านพยาบาลและติดตามข่าวสารอย่างใกล้ชิด
เมื่อเกิดเหตุภัยพิบัติขอให้ทุกคนพยายามตะโกนเรียกผู้สูงอายุและผู้บาดเจ็บไว้ และที่สำคัญอย่าหลงเชื่อข้อมูลเท็จ โดยแนะนำว่าให้ติดตามข้อมูลที่ถูกต้องจากหน่วยงานเป็นหลัก เช่น เทศบาล สถานีตำรวจ สถานีดับเพลิง เป็นต้น
ใครที่ตอนนี้กำลังอยู่ญี่ปุ่นหรือมีแพลนไปญี่ปุ่น การศึกษาข้อมูลเรื่องแผ่นดินไหวถือเป็นการเตรียมความพร้อมที่สำคัญอย่างหนึ่งเลยนะคะ หวังว่าข้อมูลที่นำมาฝากจะเป็นประโยชน์ในการใช้ติดตามข่าวสารภัยพิบัติ ขอให้ทุกคนรักษาสุขภาพ และปลอดภัยจากอันตรายค่ะ
อ้างอิงบทความ : data.jma.go.jp pref.ishikawa.lg.jp data.jma.go.jp/jishin jma-net.go.jp
