ในขณะที่นั่งหลบฝนอยู่ที่ไหนสักแห่งเพื่อน ๆ เคยสงสัยกันบ้างไหมเอ่ยว่าฝนแบบนี้คนญี่ปุ่นเขาเรียกกันว่าอะไร? แต่แม้แต่คนญี่ปุ่นเองก็คงตอบได้คร่าว ๆ เพราะในภาษาญี่ปุ่นมีชื่อเรียกฝนกว่า 400 ชนิด และในจำนวนนี้ยังสามารถแบ่งออกเป็นฝนแต่ละฤดูได้อีกด้วย เราลองมารู้จักตัวอย่างฝนแบบต่างๆ ของคนญี่ปุ่นกันค่ะ
ฝนในฤดูใบไม้ผลิ
1. ฮารุชิงุเระ (春時雨)
ฮารุชิงุเระเป็นชื่อเรียกฝน “ชิงุเระ (時雨)” ที่ตกในฤดูใบไม้ผลิ โดยฝนชิงุเระเป็นฝนที่ตกๆ หยุดๆ วนไปมา เช่นถ้าเพื่อนๆ เห็นฟ้าแจ่มใสก็จะตกแบบไม่มีปี่มีขลุ่ยและพอเริ่มตกไม่นานก็จะหยุด
2. โคนุกะอาเมะ (小糠雨)
โคนุกะอาเมะหรือฮิโซกะอาเมะ (ひそか雨) หรืออีกชื่อหนึ่งคือนุกะอาเมะ (ぬか雨) เป็นฝนที่ตกพรำๆ ในช่วงต้นฤดูใบไม้ผลิ
3. ซากุระอาเมะ (桜雨)
ซากุระอาเมะ หรือ ฮานะโนะอาเมะ (花の雨) เป็นฝนที่ตกในช่วงที่ดอกซากุระบานซึ่งก็คือช่วงปลายเดือนมีนาคมจนถึงช่วงต้นเดือนเมษายนนั่นเอง
4. ชุนริน (春霖)
ชุนรินเป็นชื่อที่ใช้เรียกช่วงที่สภาพอากาศอึมครึมในช่วงเดือนมีนาคมจนถึงเมษายนค่ะ หรือบางทีคนญี่ปุ่นจะเรียกอากาศแบบนี้ว่านางาอาเมะ (長雨) ซึ่งหมายถึงฝนที่ตกติดต่อกันหลายวันเช่นกัน
5. นาทาเนะสึยุ (菜種梅雨)
เป็นคำใช้เรียกสภาพอากาศอึมครึมในช่วงปลายเดือนมีนาคมจนถึงเมษายน ซึ่งในแถบคันไซมักจะอึมครึมกว่าแถบคันโต
6. ฮารุซาเมะ (春雨)
ฮารุซาเมะจะเป็นฝนเบาๆ ที่ตกเรื่อยๆ ไม่หยุดในช่วงปลายเดือนมีนาคมจนถึงเมษายน โดยจะตกหนักประมาณเดียวกันตลอดเวลา
7. โทรากาอาเมะ (虎が雨)
โทรากาอาเมะ เป็นชื่อเรียกฝนที่ตกในช่วงวันที่ 28 เดือน 5 ตามปฏิทินจันทรคติ โดยมีที่มาของชื่อจากเรื่องเล่าการแก้แค้นของพี่น้อง ตระกูลโซงะ (曽我兄弟) ชื่ออิจิมันมารุและฮาโคมารุที่กลายเป็นบุตรบุญธรรมของตระกูลโซงะหลังจากที่บิดาของพวกเขาถูกลอบสังหาร โดยสองพี่น้องได้ชื่อใหม่เป็นโซงะ จูโรและโซงะ โกโร
อย่างไรก็ตาม หลังจากที่สองพี่น้องแก้แค้นให้บิดาได้สำเร็จในวันที่ 28 เดือน 5 ทั้งสองก็ถูกสังหารตามไป ซึ่งจูโรคนพี่นั้นมีคนรักอยู่คนหนึ่งเป็นหญิงคณิกาชื่อ โออิโสะโนะโทระ หรือเป็นที่รู้จักกันในนาม โทระโกะเซ็น (虎御前) หลังจากที่จูโรเสียชีวิต โทระโกะเซ็นได้บวชชีเพื่ออุทิศแด่ดวงวิญญาณของเขา และว่ากันว่าน้ำตาแห่งความเศร้าของเธอได้กลายเป็นฝนที่ตกลงมาทุกๆ วันครบรอบวันเสียชีวิตของจูโร
ฝนในฤดูฝน
1. อุโนะฮานะคุตาชิ (卯の花腐し)
เป็นฝนที่ตกในช่วงที่ดอกอุโนะฮานะ (卯の花) บาน ซึ่งตรงกับช่วงเดือน 4 จนถึงเดือน 5 ตามปฏิทินจันทรคติ นอกจากนี้คนญี่ปุ่นยังเรียกฟ้าที่เมฆครึ้มในช่วงนี้ว่า “อุโนะฮานะคุโมริ (卯の花曇)” โดยคุโมริ (曇) หมายถึงสภาพอากาศที่มีเมฆครึ้มนั่นเอง
2. นิวไบ (入梅)
นิวไบหมายถึงการเข้าสู่ฤดูฝน โดยในคำนี้เพื่อนๆ จะเห็นคันจิคำว่าบ๊วยหรืออุเมะ (梅) อยู่ ซึ่งที่มาของคำนี้มาจากการที่ฤดูฝนจะตรงกับช่วงที่ผลบ๊วยสุกพอดี
3. สึอิริ (栗花落・堕栗花)
เป็นอีกคำหนึ่งที่ใช้เรียกช่วงเข้าสู่ฤดูฝน มีที่มาจากการที่ดอกเกาลัด (栗の花) จะร่วงในช่วงเข้าฤดูฝน
4. ซามิดาเระ (五月雨)
ซามิดาเระหมายถึงฤดูฝน โดยมีที่มาจากฝนที่ตกในเดือน 5 ตามปฏิทินจันทรคติ
5. ฮาชิริสึยุ (走り梅雨)
ฮาชิริสึยุหรือมุคาเอะสึยุ (迎え梅雨) หมายถึงสภาพอากาศมืดครึ้มในช่วงกลางจนถึงปลายเดือนพฤษภาคม
6.โอคุริสึยุ (送り梅雨)
โอคุริสึยุเป็นชื่อฝนที่ตกในช่วงจะพ้นฤดูฝน
7. โมโดริสึยุ (戻り梅雨)
หรือเรียกได้อีกสองแบบว่า คาเอริสึยุ (返り梅雨) และโนโคริสึยุ (残り梅雨) เป็นชื่อเรียกฝนที่กลับมาตกอีกครั้งหลังผ่านฤดูฝนมาแล้ว
8. คาราสึยุ (空梅雨)
คาราสึยุหรือเรียกได้อีกสองแบบเช่นกันว่า ฮิเดะริสึยุ (早梅雨) และคาเระสึยุ (枯れ梅雨) เป็นคำเรียกฤดูฝนที่มีฝนตกน้อย
9. โยเซโนะสึยุ (陽性の梅雨)
โยเซโนะสึยุหรือ โอโตโคะสึยุ (男梅雨) หมายถึงฤดูฝนที่ถ้าตกจะตกหนักแต่ถ้าไม่ตกท้องฟ้าจะแจ่มใสราวกับไม่ใช่ฤดูฝน
10. อินเซโนะสึยุ (陰性の梅雨)
อินเซโนะสึยุเป็นชื่อเรียกฤดูฝนที่ฝนตกไม่แรงมาก มีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า อนนะสึยุ (女梅雨)
ฝนในฤดูร้อน
1. อาโอบะอาเมะ (青葉雨)
อาโอบะอาเมะหมายถึงฝนที่ตกในช่วงต้นฤดูร้อน มีที่มาจากการที่ฝนในช่วงนี้จะทำให้เห็นใบไม้เป็นประกายค่ะ นอกจากนี้ยังมีอีกสองชื่อคือ สุอิอุ (翠雨) และเรียวคุอุ (緑雨)
2. สุอิอุ (瑞雨)
หรือเรียกได้อีกอย่างว่า โคคุอุ (穀雨) และคังอุ (甘雨) เป็นฝนที่ช่วยให้พืชพันธุ์เจริญเติบโต
3. คิอุ (喜雨)
คิอุหรืออามา โยโรโคบิ (雨喜び) หรือจิอุ (慈雨) เป็นฝนที่ตกหลังจากช่วงหน้าแล้ง
4. ยูดาจิ (夕立)
เป็นฝนที่ตกหนักในช่วงค่ำของฤดูร้อน มีชื่อเรียกได้อีกแบบคือฮาคุอุ (白雨) ที่แปลว่าฝนสีขาว คาดว่ามาจากภาพที่ฝนตกหนักจนเห็นเป็นม่านฝนสีขาว
7. เซ็นฉะอุ (洗車雨)
หมายถึงฝนที่ตกในคืนก่อน วันทานาบาตะ (七夕) หรือก็คือวันที่ 6 เดือนกรกฎาคมนั่นเอง ว่ากันว่าฝนที่ตกในวันนี้มาจากน้ำที่ฮิโคโบชิ (彦星) ใช้ล้างรถเทียมวัวของตนเองก่อนจะเดินทางไปเจอโอริฮิเมะ (織姫)
8. ไซรุยอุ (洒涙雨)
เป็นฝนที่ตกในวันทานาบาตะ โดยเชื่อกันว่ามาจากน้ำตาแห่งความเหงาของโอริฮิเมะและฮิโคโบชิหลังจากที่ต้องจากกันอีกครั้ง บ้างก็ว่าเป็นน้ำตาแห่งความเศร้าที่ทั้งสองไม่อาจพบกันได้ในปีนี้ เพราะในความเชื่อของญี่ปุ่นมีเรื่องเล่าว่าหากมีฝนตกในวันทานาบาตะ ฮิโคโบชิและโอริฮิเมะจะไม่สามารถข้ามแม่น้ำมาเจอกันได้
9. โอยามะอาราอิ (御山洗)
เป็นฝนที่ตกในวันปิดภูเขาไฟฟูจิ ซึ่งตรงกับวันที่ 26 เดือน 7 ตามปฏิทินจันทรคติ โดยคนญี่ปุ่นมองว่าฝนนี้จะช่วยล้างสิ่งสกปรกที่เกิดจากฤดูปีนเขาและทำให้ภูเขาไฟฟูจิสะอาดอีกครั้ง
10. ฮันเงะอาเมะ (半夏雨)
ฮันเงะอาเมะหมายถึงฝนที่ตกในช่วงตั้งแต่วันครีษมายันจนถึงวันที่ 11 นับจากวันครีษมายัน
ฝนในฤดูใบไม้ร่วง
1. อากิซาเมะ (秋雨)
อากิซาเมะ หรืออีกสองชื่อคือ ชูริน (秋霖) และ อากิจิเมริ (秋湿り) เป็นฝนที่ตกติดต่อกันเป็นเวลานานตั้งแต่ช่วงปลายเดือนสิงหาคมจนถึงเดือนตุลาคม
2. อากิสึอิริ (秋入梅)
หมายถึง การเข้าสู่ฤดูที่ฝนจะตกติดต่อกันเป็นเวลานานในฤดูใบไม้ร่วง
3. อิเซ โนะ คิโยเมะ โนะ อาเมะ (伊勢清めの雨)
เป็นชื่อเรียกฝนที่ตกหลังจากวันประกอบ พิธีคันนะเมะไซ (神嘗祭) หนึ่งในพิธีของราชสำนักญี่ปุ่นที่จะจัดทุกวันที่ 17 เดือน 9 ตามปฏิทินจันทรคติ เชื่อว่าฝนที่ตกในวันหลังจากวันงานจะเป็นฝนช่วยชะล้างพื้นที่หลังประกอบพิธีเสร็จ
4. คิริซาเมะ (霧雨)
คิริซาเมะ เป็นฝนที่มีเม็ดฝนเล็กจนดูเผิน ๆ ราวกับหมอก จากการศึกษาในทางอุตุนิยมวิทยาระบุว่าคิริซาเมะเป็นปรากฏการณ์ที่ฝนจะมีเม็ดเล็กเพียง 0.5 มม. เท่านั้น
5. อาคิชิเมริ (秋湿り)
หมายถึง ฝนที่ตกเป็นเวลานานในฤดูใบไม้ร่วง
6. ชูริน (秋霖)
ชูริน เป็นอีกชื่อเรียกของฝนที่ตกเป็นเวลานานในฤดใบ้ไม้ร่วงเช่นกัน นับเป็นฝนชนิดเดียวกันกับอาคิชิเมริ
ฝนในฤดูหนาว
1. สะซันคัทสึยุ (山茶花梅雨)
ซันสะคัทสึยุ คือ ฝนที่ตกเป็นช่วงๆ ในช่วงปลายเดือนพฤศจิกายนจนถึงต้นธันวาคมซึ่งตรงกับช่วงที่ดอกสะซันคะ (山茶花) ซึ่งเป็นหนึ่งในดอกไม้ตระกูลเดียวกันกับสึบากิ (椿) บาน
2. ชิงุเระ (時雨)
ชิงุเระ เป็นฝนที่ตกตั้งแต่ช่วงปลายฤดูใบไม้ร่วงจนถึงต้นฤดูหนาว โดยจะเป็นฝนที่จู่ๆ ก็ตกแรงมาก แต่พอจะหยุดตกอากาศก็จะแจ่มใสขึ้นมาทันที
3. โทอุ (冬雨)
โทอุหรือคังอุ (寒雨) เป็นฝนเย็นๆ ที่ตกในฤดูหนาว
4. ฮิซาเมะ (氷雨)
ฮิซาเมะ เป็นฝนเย็นที่จะมีลูกเห็บปนมาด้วย โดยฝนชนิดนี้จะตกในช่วงปลายฤดูใบไม้ร่วงจนถึงต้นฤดูหนาว
5. โทอุ (凍雨)
โทอุ หมายถึง การที่ลูกเห็บตกลงมาราวกับฝน โดยเพื่อนๆ จะเจอโทอุได้ในเวลาที่หิมะกำลังจะเปลี่ยนเป็นฝน
6. คังคุโนะอาเมะ (寒九の雨)
เป็นฝนที่ตกในวันที่ 9 นับจากวันที่เข้าสู่ฤดูหนาว ซึ่งคนญี่ปุ่นเชื่อว่าเป็นลางบอกว่าพืชไร่จะอุดมสมบูรณ์
7. มุระชิงุเระ (村時雨)
เป็นฝนที่จะตกแรงอยู่พักหนึ่งก่อนจะพัดเลยไปทางอื่นแทน
8. คาตะชิงุเระ (片時雨)
คาตะชิงุเระ จะเป็นสภาพอากาศที่เห็นแล้วอาจจะแปลกตาพอควร โดยเพื่อนๆ จะเห็นท้องฟ้าฟากหนึ่งมีฝนตกอยู่ในขณะที่ท้องฟ้าอีกข้างอากาศแจ่มใสดี
9. โยโกะชิงุเระ (横時雨)
โยโกะชิงุเระ หมายถึง ฝนที่ตกแบบสาดไปด้านข้าง
เท่าที่ดูกันมาทั้งหมดนี้นับว่าคนญี่ปุ่นมีการจำแนกชนิดฝนอย่างละเอียดจริง ๆ ซึ่งถ้าเรามองในเชิงภาษาศาสตร์สังคมแล้วอาจมองได้ว่าการที่คนญี่ปุ่นจำแนกฝนอย่างละเอียดส่วนหนึ่งก็เพราะคนญี่ปุ่น ให้ความสำคัญกับฝน ก็เป็นได้ รวมถึงสะท้อนให้เห็นความช่างสังเกตในธรรมชาติของคนญี่ปุ่นในอดีตอีกด้วย โดยนอกจากฝนตามฤดูกาลที่เราได้ดูกันไปแล้วคนญี่ปุ่นยังมีชื่อเรียกฝนอื่น ๆ ที่น่าสนใจอีกเยอะตามแต่ลักษณะของฝนแต่ละชนิด ว่าแต่เพื่อน ๆ ที่เคยไปญี่ปุ่นได้เจอฝนชนิดไหนกันบ้างเอ่ย?
สรุปเนื้อหาจาก: Livedoor
