ใกล้ช่วงเทศกาลโอบ้งญี่ปุ่นแบบนี้ วันนี้เราจะพาทุกท่านไปมาทำความรู้จักกับเรื่องราวชวนหิวและ (อาจจะ) ชวนขนลุกกันค่ะ นั่นก็คือซูชิผีในเทศกาลโอบ้งนั่นเอง หลายคนน่าจะนึกภาพไม่ออกกันใช่มั้ยคะว่าหน้าตาเป็นอย่างไร ความจริงแล้วซูชิผีหรือภาษาญี่ปุ่นเรียกกันว่า ยูเรซูชิ (幽霊寿し, Yuurei Sushi) เป็นอาหารท้องถิ่นของเขตคิเบะ เมืองอุเบะ จังหวัดยามากุจิ ค่ะ
ทำไมต้องเรียกว่ายูเรซูชิ?
ต้นกำเนิดของซูชิชื่อสุดแปลกนี้ต้องย้อนไปตั้งแต่สมัยเอโดะเลยค่ะ ซึ่งจังหวัดยามากุจิที่เป็นถิ่นกำเนิดนั้นขึ้นชื่อเรื่องมีน้ำคุณภาพดี ทำให้ข้าวกับเกลือรสชาติอร่อย คนในท้องถิ่นจึงเริ่มทำซูชิขึ้นมารับประทานในวันสำคัญ โดยทำเป็นลักษณะของ โอชิซูชิ (押し寿司, Oshizushi) หรือซูชิรูปทรงสี่เหลี่ยมที่ทำได้ง่าย ๆ โดยการอัดข้าวลงในกล่องทรงสี่เหลี่ยม
จุดเด่นของยูเรซูชิคือไม่มีหน้า ไม่มีไส้ แถมมีแต่ข้าวทำให้หน้าตาดูโล้น ๆ เหมือนอะไรหายไป อีกทั้งนิยมทำกันในช่วงโอบ้งด้วย นี่น่าจะเป็นที่มาของชื่อซูชิผีนั่นเอง ส่วนสาเหตุที่ซูชินี้ไม่มีไส้ ก็เนื่องมาจากเขตคิเบะที่ตั้งอยู่ทางเหนือสุดของเมืองอุเบะนั้นเป็นเมืองที่ห่างไกลจากทะเล ทำให้หาปลาสดใหม่มาทานหรือทำซูชิได้ยาก ดังนั้นชาวบ้านจึงปิ๊งไอเดียทำซูชิจากข้าวที่อร่อยขึ้นชื่อในท้องถิ่น ทำให้ได้ซูชิข้าวขาวที่อร่อยได้แม้ไม่มีไส้
この投稿をInstagramで見る
อย่างที่เล่าไปว่าแต่เดิมแล้ว ยูเรซูชิจะมีแค่ข้าวคลุกน้ำส้มสายชูแบบข้าวซูชิทั่วไป ไม่มีหน้าปลาดิบอย่างที่เราคุ้นเคยกัน แต่ว่าในปัจจุบันมีการพัฒนาให้ดูน่าทานมากยิ่งขึ้นด้วยการอัดข้าวและไส้รวม 3 ชั้น ชั้นบนสุดและล่างสุดจะเป็นข้าวซูชิ ชั้นกลางตัวไส้ก็ใส่ได้หลากหลาย ส่วนใหญ่จะเป็นวัตถุดิบพื้นบ้านตามฤดูกาล โดยจุดเด่นของยูเรซูชิก็แน่นอนว่าชั้นบนสุดต้องเป็นข้าวสีขาวโพลน
ยูเรซูชิที่หาทานได้ในปัจจุบัน
ร้าน Kozosushi เป็นร้านค้าเก่าแก่ที่ทำยูเรซูชิออกมาขายอย่างต่อเนื่อง ในทุกปีเวลาร้านออกมาโปรโมทรับเทศกาลโอบ้งก็จะได้รับความสนใจเสมอ เพราะไส้ซูชิเขาใส่มาแบบจัดเต็มเน้นๆ ทั้งปลาดิบ แซลมอนย่าง กุ้ง ปลาไหล ไก่ ไข่กุ้ง แผ่นเต้าหู้ทอด ผักต่างๆ เช่น คัมเปียว (น้ำเต้า) ทาคุอัน (หัวไชโป้) เห็ดหอม เป็นต้น ถ้านำมาคลุกเคล้ากัน ดู ๆ ไปก็ให้กลิ่นอายคล้ายชิราชิซูชิที่ทานช่วงปีใหม่ เห็นขาว ๆ ดูมินิมอลแต่ข้างในจะมีไส้อะไรซ่อนอยู่ก็น่าลุ้น ให้ความรู้สึกลึกลับอยู่เหมือนกันนะคะ!
โปรเจ็กต์อนุรักษ์ยูเรซูชิในญี่ปุ่น
“ยูเรซูชิ” ได้การรับรองจาก The Agency for cultural Affairs ให้เป็น “อาหารร้อยปี” ถือว่าเป็นวัฒนธรรมอาหารของภูมิภาคที่ส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นเลยทีเดียว อย่างไรก็ตาม แม้จะเป็นอาหารพื้นเมืองเก่าแก่ที่อยู่คู่กับชาวบ้านมาช้านาน แต่ก็มีน้อยคนที่รับรู้ว่ามีเมนูนี้อยู่บนโลกด้วย และก็คงน่าเสียดายที่ยูเรซูชิจะต้องหายไปตามกาลเวลา คนในพื้นที่จึงร่วมมือกันจัดโครงการเพื่อเป็นการอนุรักษ์เมนูนี้ให้คงอยู่สืบต่อไป และเพื่อเผยแพร่ยูเรซูชิให้เป็นที่รู้จักในญี่ปุ่นมากยิ่งขึ้น ผ่านการทำวิดีโอประชาสัมพันธ์ รวมไปถึงการออกร้านขายซูชิในงานจำหน่ายสินค้าท้องถิ่นโดยเพิ่มลูกเล่นการแต่งกายเป็นผีเพื่อโปรโมทการขายโดยเฉพาะ ถือว่าเป็นไอเดียที่น่าสนใจมาก ๆ เลย
จะว่าไปวัฒนธรรมและความเป็นมาของ “ซูชิ” ในแต่ละท้องถิ่นก็เป็นเรื่องราวที่ละเอียดอ่อนและน่าสนใจมากเลยนะคะ ยิ่งได้รู้ว่ามีเมนูซูชิที่คนในท้องถิ่นคิดริเริ่มจากการนำเสน่ห์ของวัตถุดิบในชุมชนตัวเองมารังสรรค์ก็ยิ่งน่าทึ่ง ขนาดชาวต่างชาติอย่างเราเองก็ยังอยากลองชิมบ้างเลยค่ะ
