วันสุดท้ายของปีในภาษาญี่ปุ่นเรียกว่า “โอมิโซกะ” (大晦日;Omisoka) ซึ่งหากนึกถึงวันโอมิโซกะนี้คนญี่ปุ่นส่วนใหญ่จะนึกถึงการทานโซบะ วันนี้เราจึงขอมาเล่าเกร็ดความรู้เกี่ยวกับโซบะที่คนญี่ปุ่นนิยมทานกันในวันสุดท้ายของปี ว่ามีความหมายว่าอย่างไร
ความหมายของโซบะที่ทานในวันสิ้นปี
โซบะที่ทานในวันสุดท้ายของปีเรียกว่า “โทชิโคชิ โซบะ” (年越し蕎麦;Toshikoshi Soba) แปลตรงๆว่า โซบะข้ามปี ว่ากันว่าคนญี่ปุ่นนิยมทานกันเป็นสิริมงคลมาตั้งแต่สมัยเอโดะ โทชิโคชิ โซบะนั้นโดยปกติแล้วต้องทานให้หมดก่อนที่จะขึ้นปีใหม่
ความหมายที่แท้จริงนั้นมาจากรูปลักษณ์ ลักษณะของโซบะ กล่าวคือ เส้นโซบะมีลักษณะเป็นเส้นเล็กและยาว ว่ากันว่าจะช่วยให้มีอายุยืนยาว ช่วยต่ออายุ เส้นโซบะขาดง่ายเป็นการตัดขาดจากสิ่งไม่ดีในปีนี้ ในเส้นโซบะมีสารอาหารที่ช่วยขับของเสียในร่างกาย นอกจากนี้ยังเชื่อว่าช่วยให้สายสัมพันธ์ในครอบครัวคงอยู่ยืนยาว อีกด้วย
นอกจาก โซบะที่นิยมทานในวันสิ้นปีแล้ว ยังมีโซบะที่ทานตอนย้ายบ้านด้วยนะ เรียกว่า “ฮิคโคชิ โซบะ” (引っ越し蕎麦;Hikkosi Soba) โดยคนที่ย้ายไปอยู่ที่ใหม่มักจะนำฮิคโคชิ โซบะไปแจกให้คนบ้านใกล้เรือนเคียงพร้อมกับสวัสดีแนะนำตัว มีความหมายแฝงว่า “ขอฝากเนื้อฝากตัวไปนานๆนะคะ/ครับ”
ความหมายของความเป็นสิริมงคลยังไม่หมดอยู่แค่ที่เส้นโซบะ ต้นหอมญี่ปุ่นซอย ที่เป็นเครื่องเคียงก็มีความหมายลึกซึ้งเช่นกัน คำว่า ต้นหอม ในภาษาญี่ปุ่นเรียกว่า “เนหงิ” (ネギ;Negi) ซึ่งคล้ายกับคำว่า เนหงุ (労ぐ;Negu) เป็นคำที่มีความหมายในเชิงที่ว่าการทำให้ใจสงบ หรือมีอีกคำคือคำว่า “เนหงิ” (禰宜;Negi) ที่ออกเสียงเหมือนกับต้นหอมแต่เขียนคนละแบบ แปลว่าตำแหน่งหนึ่งของนักบวชในศาสนาชิโต เหล่านี้คือการเล่นคำของคนญี่ปุ่นนั่นเอง
ความเชื่อเรื่องทานโซบะที่แตกต่างกันในแต่ละที่
แม้ว่าคนญี่ปุ่นส่วนใหญ่จะนิยมทานโทชิโคชิ โซบะในวันสิ้นปี แต่ผู้คนในภูมิภาคต่างๆของญี่ปุ่นก็มีวัฒนธรรมการทานเส้นในวันสิ้นปีที่แตกต่างกันออกไป เช่น คนจังหวัดคะกาว่า จะนิยมทาน “ซานุกิอุด้ง” (讃岐うどん;Sanuki Udon) เพราะเป็นอาหารขึ้นชื่อของจังหวัดซึ่งดังไปทั่วประเทศ หรือ คนจังหวัดโอกินาว่า จะนิยมทาน “โอกินาว่าโซบะ” (沖縄そば;Okinawa Soba) , คนเมืองไอซึจังหวัดฟุกุชิม่ามีธรรมเนียมการทานโซบะในวันปีใหม่ เป็นต้น
เหล่านี้เป็นเกร็ดความรู้เล็ก ๆ เกี่ยวกับความเชื่อและธรรมเนียมในช่วงปีใหม่ของคนญี่ปุ่นค่ะ ซึ่งในความเป็นจริงแล้วอย่างคนวัยรุ่นหรือคนวัยทำงานก็ไม่ได้เคร่งครัดว่าจะต้องทานโซบะในวันสิ้นปีเท่านั้น เพราะมีอยู่ปีหนึ่งเพื่อนผู้เขียนชวนผู้เขียนไปทานโซบะในวันปีใหม่ (ﾟ∀ﾟ)
