(เผยแพร่ครั้งแรก 9 มิ.ย. 2021) หลาย ๆ ท่านที่กำลังอ่านคอลัมน์นี้อยู่ คงคุ้นเคยกับการ์ตูนญี่ปุ่นเป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นหนังสือการ์ตูนแบบมังงะ หรือจะเป็นภาพเคลื่อนไหวแบบอนิเมชั่น (หรือ อนิเมะ) เคยสงสัยไหมว่าชื่อมหาวิทยาลัยต่าง ๆ ในการ์ตูนญี่ปุ่นหลายเรื่องนั้นมีจริงหรือไม่? วันนี้เลยจะพูดเรื่องมหาวิทยาลัยในการ์ตูนญี่ปุ่นกัน
“โทได” มหาวิทยาลัยโลกอนิเมะที่ได้แรงบันดาลใจจาก “มหาวิทยาลัยโตเกียว”
อย่างที่ทราบกันดีว่ามหาวิทยาลัยที่เก่าแก่ที่สุดและมีชื่อเสียงที่สุดในญี่ปุ่น คือมหาวิทยาลัยโตเกียว ซึ่งในภาษาญี่ปุ่นออกเสียงว่า “โท-คโย-ไดงะกุ (東京大学)” จึงเรียกย่อว่า “โทได” ดังนั้นการ์ตูนญี่ปุ่นหลายเรื่องจึงใช้คำว่า “โทได” ในการระบุว่าเป็นมหาวิทยาลัยอันดับหนึ่ง แต่ว่าหลายเรื่องมีการแปลงชื่อเล็กน้อย
อย่างเช่นในเรื่อง Death Note พระเอกก็เรียนที่ “โทได” แต่เพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาทางกฎหมายใด ๆ ที่อาจเกิดขึ้น ผู้แต่งจึงให้ชื่อว่า โทได ใน Death Note มาจากชื่อเต็มคือ “โท-โอ-ไดงะกุ (東応大学)” แทน ว่าฉันแต่งชื่อนี้ขึ้นมาเอง ไม่ได้ละเมิดใครนะท่าน อักษรคำว่า “โท (東)” มาจากอักษรโทของมหาวิทยาลัยโตเกียวของจริง ในขณะที่อักษรคำว่า “โอ (応)” นั้นขอสันนิษฐานเองว่ามาจากอักษร “โอ” ของมหาวิทยาลัยเคโอ หรือ “เคโอ-ไดงะกุ (慶応大学)” ซึ่งที่จริงแล้วมีชื่อเต็มและเขียนด้วยอักษรแบบเก่าว่า “เคโอ-กิจุกุ-ไดงะกุ (慶應義塾大学)” ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยเอกชนที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศญี่ปุ่น (อักษร “โอ” จริง ๆ ของเคโอต้องใช้ตัว 應 แต่คนญี่ปุ่นจำนวนไม่น้อยใช้อักษรที่ง่ายกว่าคืออักษร 応 แทน เนื่องจากตัว 應 นั้นเป็นอักษรที่อยู่นอกเหนือจากรายนามตัวอักษรที่กระทรวงศึกษาธิการประกาศว่าเป็นอักษรประมาณ 2,000 ตัวที่นิยมใช้ในชีวิตประจำวัน ในระบบการศึกษาหรือสื่อมวลชนจึงหลีกเลี่ยงไม่ใช้อักษรนอกเหนือจาก 2,000 ตัวนั้น)
อย่างไรก็ตามยังมีการ์ตูนบางเรื่องย่อยิ่งกว่านั้นอีกอย่างเช่นเรื่อง “หัตถ์เทวดา เทรุ” ที่เรียกมหาวิทยาลัยดังว่า “มหาวิทยาลัย T” คือย่อคำว่ามหาวิทยาลัย Tokyo ให้เหลือแค่ตัว T เท่านั้นก็มี
“มหาวิทยาลัยเทโตะ” มหาวิทยาลัยจากญี่ปุ่นก่อนสงครามโลกครั้งที่สอง
大人気アニメKって何？
鬼滅の刃だったみたいだけど自分のKは
スーパードクターKわかる世代少なそう🤣🤣🤣#大人気アニメK#仮面ライダーセイバー #ゼンカイジャー pic.twitter.com/rweVlXLYNX
— なご @幸せ探し×Gavel (@NAGO000) May 30, 2021
ยังมีการ์ตูนอีกบางเรื่องที่ใช้ชื่อมหาวิทยาลัยแบบก่อนสงครามโลกครั้งที่สอง มาตั้งเป็นชื่อสมมุติให้โลกการ์ตูนที่ตัวเองสร้างขึ้น เช่นเรื่อง Super Doctor K ที่ตัวละครเอกเรียนจบคณะแพทย์จาก “มหาวิทยาลัยเทโตะ (帝都大学)” ซึ่งอักษรตัว “เท (帝)” นั้นมีความหมายแฝงถึงจักรวรรดิญี่ปุ่นก่อนสงครามโลกครั้งที่สองเพราะใช้เรียก “มหาวิทยาลัยหลวง 9 แห่ง (帝国大学)” คือ
- the University of Tokyo (東京大学) เฉพาะมหาวิทยาลัยโตเกียว เวลาแปลเป็นอังกฤษ จะเอาคำว่า the University ขึ้นก่อน
- Kyoto University (京都大学)
- Tohoku University (東北大学)
- Kyushu University (九州大学)
- Hokkaido University (北海道大学)
- Osaka University (大阪大学)
- Nagoya University (名古屋大学)
- Taihoku Imperial University (台北帝国大学) ซึ่งปัจจุบันถูกยุบและสถาปนาขึ้นใหม่เป็น National Taiwan University (国立台湾大学) ในไต้หวัน
- Keijō Imperial University (京城帝国大学) ซึ่งปัจจุบันถูกยุบ และผนวกเข้ากับ Seoul National University (서울大學校) ในเกาหลีใต้
ซึ่งมหาวิทยาลัยในหมายเลข 8. และหมายเลข 9. นั้นยังเป็นประเด็นอ่อนไหวในด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ในหลายครั้งหรือในบางตำราก็จะบอกว่า มหาวิทยาลัยหลวงของญี่ปุ่นมีเพียง 7 แห่งในประเทศญี่ปุ่นเท่านั้น ก็มี
ชื่อ “มหาวิทยาลัยเทโตะ (帝都大学)” ในโลกการ์ตูน (รวมทั้งซีรีย์และภาพยนตร์ญี่ปุ่นหลายเรื่องก็นิยมนำชื่อนี้มาเป็นชื่อสมมุติของมหาวิทยาลัยดัง) จึงนำอักษร “เท (帝)” ในยุคเก่า มาผนวกกับอักษร “โตะ (都)” ซึ่งแปลว่า “เมืองหลวง” ชื่อมหาวิทยาลัยเทโตะจึงแปลว่า มหาวิทยาลัยหลวงที่อยู่ในกรุงโตเกียวซึ่งเป็นเมืองหลวง = บอกใบ้ว่าหมายถึงมหาวิทยาลัยโตเกียวนั่นแหละ แต่ไม่กล้าใช้ชื่อโทไดจริง ๆ แค่นั้นเอง
“โระกุได” มหาวิทยาลัยโลกอนิเมะที่มาจาก 6 มหาวิทยาลัยแห่งกรุงโตเกียว
ชื่อมหาวิทยาลัยสมมุติอื่น ๆ ที่มีหลายเรื่องนิยมใช้ อย่างเช่น โระกุได (六大) ซึ่งในโลกแห่งความเป็นจริงหมายถึงมหาวิทยาลัยที่ใหญ่ที่สุด 6 แห่งของกรุงโตเกียวคือ the University of Tokyo, Keio University, Waseda University, Hosei University, Meiji University และ Rikkyo University (มหาวิทยาลัยของพระเอกเรื่อง “ข้างหลังภาพ”) เพื่อไม่ระบุว่าจริง ๆ ตัวละครเรียนที่ไหนกันแน่ เอาเป็นว่าเรียน 1 ใน 6 แห่งนี่แหละ ผู้อ่านไปจินตนาการกันเองนะจ๊ะ แบบนี้
“โซเคได” มหาวิทยาลัยที่รวมสองมหาวิทยาลัยชื่อดังในชื่อเดียว
และบางคนก็สมมุติว่า โซเคได (早慶大) ซึ่งในโลกแห่งความเป็นจริงหมายถึง Waseda University (早稲田大学) และ Keio University (慶應義塾大学) จึงเอาอักษรตัวแรกของ “วะ (早: อ่านเป็นอีกเสียงว่า โซ)” มาบวกกับอักษร “เค (慶)” เวลาที่ตัวละครคุยกัน หรือแม้แต่ในโลกแห่งความเป็นจริง ถ้ามีใครบอกว่า “เรียนอยู่ที่มหาวิทยาลัยโซเค” ก็แปลว่า “ฉันเรียนอยู่ที่ ถ้าไม่วะเซะดะ ก็เคโอ ไปเดาเอาเองแล้วกัน” แบบนี้
ศิลปินผู้สร้างสรรค์การ์ตูนญี่ปุ่นนั้น แม้จะใช้จินตนาการต่าง ๆ ในการสร้างผลงาน แต่ก็ไม่ได้เป็นจินตนาการจากความว่างเปล่า แต่อาศัยความรู้รอบตัวจากประวัติศาสตร์ สังคม วัฒนธรรม และวรรณกรรมต่าง ๆ ที่ตัวเองอ่าน และนำมาใช้เป็นแรงบันดาลใจในการแต่งเรื่อง การค้นหาสารที่ซ่อนไว้ในการ์ตูนเรื่องต่าง ๆ ของญี่ปุ่นจึงน่าสนุกมาก (หรือเปล่า!?) ถ้าใครเข้าใจภาษาและวัฒนธรรมญี่ปุ่นสักหน่อย จะทำให้เสพสื่อการ์ตูนรวมทั้งซีรีย์และภาพยนตร์ญี่ปุ่นได้อย่างมีรสชาติมากขึ้น และได้ความรู้สนุก ๆ เพิ่มมากขึ้นด้วย
เกี่ยวกับผู้เขียน
วีรยุทธ พจน์เสถียรกุล เป็นคนไทยเพียงไม่กี่คนที่เคยศึกษาที่มหาวิทยาลัยในประเทศญี่ปุ่นมาแล้วถึง 4 แห่ง โดยเคยได้รับทุนแลกเปลี่ยนระหว่างที่ว่าการจังหวัด Okinawa และจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยไปศึกษาที่ The University of the Ryukyus รวมทั้งเคยได้รับทุนรัฐบาลญี่ปุ่นแบบสอบผ่านสถานทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทย ไปศึกษาที่ 1) Tokyo University of Foreign Studies / 2) International Christian University / และ 3) Keio University มีประสบการณ์ทำงานที่หลากหลาย เคยเป็นผู้สื่อข่าวและผู้ผลิตรายการโทรทัศน์ให้บริษัท Nippon Production Service (บริษัทในเครือสถานีโทรทัศน์ NHK) / เป็นผู้สอนภาษาไทยที่สถาบันภาษาไทยหลายแห่งในโตเกียว / เป็นผู้เชี่ยวชาญภาษาไทยสำหรับชาวต่างชาติที่สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปุ่น) / เป็นที่ปรึกษาด้านธุรกิจและการตลาดให้บริษัท Corporate Directions Inc. ของประเทศญี่ปุ่น / เป็นผู้ก่อตั้งสาขาภาษาญี่ปุ่นธุรกิจของคณะศิลปศาสตร์ สถาบันการจัดการปัญญาภิวัฒน์ / เป็นผู้อำนวยการบริษัท AIRA Capital และเป็นทีมงานก่อตั้งบริษัท AIRA and AIFUL รวมทั้งบัตรกดเงินสด A-Money / เป็นที่ปรึกษาด้านทรัพยากรมนุษย์ของบริษัท TOYO Business Service / เป็นที่ปรึกษาด้านทรัพยากรมนุษย์ของบริษัท JECC ประเทศญี่ปุ่น / เป็นที่ปรึกษาด้านธุรกิจของบริษัท Business Consultants South East Asia / มีประสบการณ์สอนในมหาวิทยาลัยมากกว่า 10 แห่งในประเทศไทย / เป็นที่ปรึกษาและจัดฝึกอบรมให้องค์กรหลายแห่ง
ปัจจุบันมีธุรกิจเล็ก ๆ ของตัวเองคือ บริษัท Consulting Agency for Talent จำกัด ทำธุรกิจให้คำปรึกษาด้านพัฒนาองค์กรและพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ (HROD และ HRD) / เป็นนักวิชาการอิสระ / วิทยากรอิสระ / นอกจากเขียนคอลัมน์ที่ Conomi แห่งนี้แล้ว ก็เขียนคอลัมน์ให้ธนาคารไทยพาณิชย์ / เขียนคอลัมน์ให้ The PEOPLE Online Magazine / เขียนคอลัมน์ให้ Marumura และยังคงใฝ่เรียนรู้สิ่งใหม่ต่าง ๆ อยู่เสมอแม้ว่าจะมีปริญญา 7 ใบแล้วก็ตาม
ติดตามผลงานเขียนทั้งหมดของวีรยุทธได้ที่
Facebook : รวมผลงานของวีรยุทธ – Weerayuth’s Ideas
