ผู้อ่านส่วนใหญ่อาจจะพอรู้จักหรือได้ยินเกี่ยวกับ “ฮินะมัตสึริ” กันมาบ้างใช่ไหมคะ แต่ทราบหรือไม่ว่าฮินะมัตสึรินี้มีที่มากันอย่างไร? แล้วคนญี่ปุ่นมักปฏิบัติตัวกันอย่างไร? ดังนั้นครั้งนี้จึงขอสรุปสาระน่ารู้อื่น ๆ ที่เกี่ยวกับวันฮินะมัตสึรินี้มาให้ได้ทราบกันเพิ่มเติมค่ะ
“ฮินะมัตสึริ” หรือเรียกอีกอย่างว่า “เทศกาลตุ๊กตาฮินะ” ตรงกับวันที่ 3 เดือน 3 หรือที่เรียกว่า “วันเด็กผู้หญิง” ถือเป็นอีกหนึ่งวันสำคัญของญี่ปุ่นที่เต็มไปด้วยบรรยากาศสุดคึกคัก มีการตกแต่งหน้าร้านหรือการจัดงานเฉลิมฉลองขึ้นหลายที่เลยทีเดียวล่ะค่ะ ซึ่งวัตถุประสงค์หลักของวันนี้จัดขึ้นเพื่ออวยพรให้เด็กผู้หญิงเติบโตอย่างสดใสและมีสุขภาพแข็งแรงนั่นเอง
สัญลักษณ์ของฮินะมัตสึริ
ตามที่เราเคยได้เห็นกันมาบ้างในหนังหรืออนิเมะ หรืออาจจะเป็นสินค้าหรือคาแรคเตอร์ต่างๆ ที่ออกจำหน่ายช่วงเดือนมีนาคม ก็คงจะได้เห็นการตกแต่งชั้นตุ๊กตา “ฮินะ” กันมาบ้างใช่ไหมคะ บางบ้านที่มีลูกสาวก็จะมีการจัดตกแต่งตุ๊กตาฮินะนี้พร้อมกับส่งแรงปรารถนาที่จะให้ลูกสาวได้เติบโตอย่างดีและมีสุขภาพแข็งแรงไปด้วยค่ะ
ข้อควรรู้เกี่ยวกับตุ๊กตาฮินะ
รู้หรือไม่ว่าตุ๊กตาฮินะไม่ได้เหมือนกันไปเสียหมดนะ บางคนอาจจะเคยสังเกตได้ว่า คู่ตุ๊กตาฮินะชาย-หญิงนั้น บางทีตัวผู้ชายอยู่ด้านซ้าย บางทีก็อยู่ด้านขวา แล้วแบบไหนล่ะที่ถูกต้องกันแน่ เราจะไขความกระจ่างให้ตอนนี้เลยค่ะ
ตุ๊กตาฮินะมีทั้งหมด 2 ประเภท ได้แก่ “เคียวบินะ” (京雛) ที่ผลิตขึ้นที่เกียวโต และ “คันโตบินะ” (関東雛) ที่ผลิตขึ้นที่ฝั่งคันโต เมื่อมีการแบ่งประเภทเป็นฝั่งคันไซและคันโตแบบนี้ แน่นอนว่าการเรียงลำดับซ้ายขวาก็ต่างกันตามภูมิภาคนั่นเอง
| การวางและลักษณะ | เคียวบินะ | คันโตบินะ |
|---|---|---|
| การวางฮินะผู้ชาย | ฝั่งซ้ายมือของเรา (ฝั่งขวา) | ฝั่งขวามือของเรา (ฝั่งซ้าย) |
| การวางฮินะผู้หญิง | ฝั่งขวามือของเรา (ฝั่งซ้าย) | ฝั่งซ้ายมือของเรา (ฝั่งขวา) |
| ลักษณะตุ๊กตา | ตาเล็กเรียว หน้าตาที่สงบผ่อนคลาย | ตาโตกว่าอย่างชัดเจน |
อย่างไรก็ตาม เราสามารถวางตำแหน่งตุ๊กตาฝั่งใดก็ได้ตามอิสระเลยล่ะค่ะ
การจัดตกแต่งตุ๊กตาฮินะ
หลัก ๆ แล้วเรามักเห็นสัญลักษณ์คู่ตุ๊กตาฮินะชาย-หญิงกัน และบางครั้งก็เห็นการจัดตกแต่งแบบยิ่งใหญ่เป็นขั้นบันไดหลาย ๆ ชั้นใช่ไหมคะ ดังนั้นเราจะมาอธิบายให้ทราบกันค่ะว่าแต่ละชั้นมีการตกแต่งอะไรบ้าง
การจัดตกแต่งตุ๊กตาฮินะนั้นมีได้หลายแบบ ทั้งการจัดแบบ 1 ชั้นหรือ 3 ชั้น แต่แบบเต็มยศจะมีมากที่สุดถึง 7 ชั้น หรือเรียกอีกอย่างว่า “การตกแต่งแบบ 15 คน” โดยเรียงจากด้านบนลงล่างดังนี้ค่ะ
ชั้นที่ 1 : คู่ฮินะชาย-หญิง ที่เป็นเหมือนตัวแทนของจักรพรรดิ์และจักรพรรดินี
ชั้นที่ 2 : ข้าราชสำนักที่เป็นผู้หญิงในตระกูลโชกุน 3 ตัว
ชั้นที่ 3 : ผู้เล่นดนตรี 5 ตัว (เป็นเด็กชายวัย 11-16 ปี)
ชั้นที่ 4 : ผู้คือคันธนู มีอีกชื่อว่า รัฐมนตรีฝ่ายซ้าย (ชายแก่) และ รัฐมนตรีฝ่ายขวา (ชายหนุ่ม)
ชั้นที่ 5 : ขุนนาง 3 ตัว
ชั้นที่ 6 : และชั้นที่ 7 จะเป็นอุปกรณ์ตกแต่ง ประกอบด้วยเชิงเทียน, กล่องเครื่องประดับที่บรรจุของใช้ในการออกเรือน, เกวียน, พาหนะของขุนนาง เป็นต้น
การตกแต่งตุ๊กตาฮินะจัดแค่วันเดียวใช่ไหมนะ?
โดยปกติแล้วไม่ได้มีกำหนดแน่นอนว่าควรเลิกตั้งตุ๊กตาฮินะเมื่อใด เราสามารถกำหนดระยะเวลาเฉลิมฉลองและจัดตกแต่งตุ๊กตาฮินะได้ตามความต้องการ ซึ่งบางบ้านอาจจะจัดตุ๊กตาฮินะจนลูกจบโรงเรียนมัธยมต้น หรือจนถึงวันที่ลูกสาวแต่งงานเลยก็ได้เช่นกันค่ะ
ที่มาของฮินะมัตสึริ
กล่าวกันว่าเป็นเทศกาลที่ได้รับการสืบทอดมาจากประเทศจีน เรียกว่า “Gosekku”, “Joushi-Joumi no sekku” หรือ “Momo no sekku” เป็นวันแห่งการถือศีล มีธรรมเนียมในการชำระล้างร่างกายให้สะอาดที่บริเวณริมน้ำ
ซึ่งญี่ปุ่นยังมีธรรมเนียมเก่าแก่ที่จะส่งต่อสิ่งที่ไม่ดีหรือความโชคร้ายต่างๆ จากตัวเองใส่ลงในตุ๊กตากระดาษที่เรียกว่า “ฮิโตกาตะ” แล้วนำไปลอยน้ำหรือทะเลด้วย
และเทศกาล Gosekku ของจีนก็ได้ถูกสืบทอดมายังสมัยเฮอันของญี่ปุ่น (ค.ศ. 794-1185) ซึ่งมีการละเล่นตุ๊กตาที่ชื่อว่า “ฮิอินะอะโซบิ”(雛遊び) ที่นิยมมากในหมู่ขุนนางและได้กลายเป็นจุดเริ่มต้นของฮินะมัตสึริค่ะ
สถานที่จัดอีเวนต์ฮินะมัตสึริทั่วญี่ปุ่น
นอกจากการจัดตกแต่งชั้นตุ๊กตาฮินะตามบ้านหรือร้านค้าบางแห่งแล้ว ยังมีการจัดอีเวนต์สำหรับเฉลิมฉลองเทศกาลนี้อีกด้วย
1. Machikado Hina Meguri ณ เมืองตุ๊กตา จังหวัดไซตามะ
ณ เมืองอิวาสึกิที่ขึ้นชื่อว่าเป็นเมืองแห่งการทำตุ๊กตาแห่งนี้เอง ได้มีการจัดอีเวนต์ฮินะมัตสึริเป็นประจำทุกปีในช่วงปลายเดือนกุมภาพันธ์-ต้นเดือนมีนาคม โดยจะมีการจัดแสดงตุ๊กตาฮินะตามย่านช้อปปิ้ง และแสดงการตกแต่งชั้นตุ๊กตาฮินะสุดยิ่งใหญ่ที่ศาลเจ้าอาทาโกะ ซึ่งเปิดให้เข้าเฉพาะวันเสาร์-อาทิตย์ค่ะ
Machikado Hina Meguri
| สถานที่ | Honcho, Iwatsuki-ku, Saitama City, Saitama |
| การเดินทางด้วยรถไฟ | เดินไม่ไกลจากทางออกฝั่งตะวันออกของสถานี Iwatsuki สาย Tobu |
2. เทศกาล Awa Katsuura Big Hina Festival จังหวัดโทคุชิมะ
อีเวนต์สุดยิ่งใหญ่อลังการที่จะมีการประดับชั้นตุ๊กตาฮินะ 100 ชั้นด้วยตุ๊กตาฮินะกว่า 30,000 ตัวเลยล่ะค่ะ
Awa Katsuura Big Hina Festival
| สถานที่ | 35-1 “Doll Cultural Exchange Center” Tsukinose, Katsuura-cho, Katsuura-gun, Tokushima |
| การเดินทางด้วยรถไฟ | ขึ้นรถบัส Tokushima Bus สาย Katsuura จากสถานีรถไฟ JR Tokushima, เดินเพียง 1 นาทีจากป้ายรถ “Doll Cultural Exchange Center-mae” |
3. Yanagawa Dolls Festival Sagemon Tour จังหวัดฟุกุโอกะ
อีกหนึ่งอีเวนต์ยิ่งใหญ่ที่จัดขึ้นทุกปีช่วงปลายเดือนกุมภาพันธ์-ต้นเดือนเมษายน ช่วงหลางเดือนมีนาคมจะมีการจัดเทศกาลที่มีชื่อว่า “Nagashibina Festival” และขบวนพาเรด “Ohina-sama suijou” ด้วย
Yanagawa Dolls Festival Sagemon Tour
| สถานที่ | Okinohatamachi, Yanagawa, Fukuoka |
| การเดินทางด้วยรถไฟ | เดิน 1 นาทีจากสถานี Yanagawa สาย Nishitetsu Tenjin Omuta |
เทศกาลฮินะมัตสึริถือว่าเป็นอีกหนึ่งเทศกาลสำคัญของญี่ปุ่นที่จัดว่ามีเสน่ห์มาก ๆ ทั้งการทำตุ๊กตาและการตกแต่งด้วยเครื่องประดับต่าง ๆ อันประณีต ช่วยส่งต่อความรู้สึกและความใส่ใจที่ถ่ายทอดออกมาผ่านตุ๊กตา และยังเป็นเทศกาลที่มอบความมีชีวิตชีวาให้กับทุกเพศทุกวัยได้อีกด้วย
สรุปเนื้อหาจาก: dime, hoiku-shigoto, k-doll
